Kısa Çalışma Ödeneğinde SGK Tahakkuku ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

KISA ÇALIŞMADA YARIM ÜCRET ve SİGORTA PRİMİ TAHAKKUKU

Bilindiği üzere kısa çalışma ödeneği COVİD 19 gerekçesi ile Cumhurbaşkanlığı açıklaması ve İŞKUR yönetim kurulu kararınca zorlayıcı neden olduğu kabul edilmiştir. Zorlayıcı nedenin varlığı durumda verilecek Kısa Çalışma Ödemesinde 4857 sayılı kanunun 40. Maddesi uyarınca ilk bir haftalık ücretin yarısının (işveren isterse tamamı) ödenmesi gerektiği ve bu ilk bir haftalık süre için İş Kurumunca bir ödeme yapılmamaktadır. Bir başka anlatımla 90 günlük Kısa Çalışma Ödeneği talebinde buluna kişiye İş Kurumu 83 günlüğünü öder 7 günü işverenlikçe yarım ücret olarak ödenmesidir. Bu bir haftalık ödemenin SGK açısından tahakkuk ve işçiye nasıl bir ödeme yapılacağı oldukça büyük bir çıkmaz gibi gözükmektedir. Bir haftalık ücret ödemesine ilişkin 4857 Sayılı İş Kanunu, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunundaki düzenlemeler ile kurum uygulamaları dikkate alınarak değerlendirme yapma ihtiyacı doğmuştur.

A -İLGİLİ MEVZUAT DÜZENLEMELERİ

1-4857 Sayılı Kanunun 40. Maddesi Açısından

Yarım ücret

‘’Madde 40 - 24 ve 25 inci maddelerin (III) numaralı bentlerinde gösterilen zorlayıcı sebepler dolayısıyla çalışamayan veya çalıştırılmayan işçiye bu bekleme süresi içinde bir haftaya kadar her gün için yarım ücret ödenir’’ hükmünü içermektedir.

2- 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Açısından

Günlük kazanç sınırları

MADDE 82- (Değişik birinci fıkra: 13/2/2011-6111/39 md.) Bu Kanun gereğince alınacak prim ve verilecek ödeneklerin hesabına esas tutulan günlük kazancın alt sınırı, sigortalıların yaşlarına uygun asgarî ücretin otuzda biri, üst sınırı ise 16 yaşından büyük sigortalıların günlük kazanç alt sınırının 7,5 katı, ancak sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri için 3 katıdır.

Günlük kazançları yukarıdaki fıkrada belirtilen alt sınırın altında olan sigortalılar ile ücretsiz çalışan sigortalıların günlük kazançları alt sınır üzerinden, günlük kazançları üst sınırdan fazla olan sigortalıların günlük kazançları da üst sınır üzerinden hesaplanır.

İkinci fıkraya göre sigortalının kazancı alt sınırın altında ise bu kazanç ile alt sınır arasındaki farka ait sigorta primleri ile ücretsiz çalışan sigortalılara ait sigorta primlerinin tümünü işveren öder.

İŞVEREN UYGULAMA TEBLİĞİ(01.09.2012 tarih ve 28398 sayılı Resmi Gazete )

2.1.2.4- İşverenlerce Kurumumuzdan Geçici İş Göremezlik Ödeneği Alan Sigortalılara İstirahatlı Olduğu Süreler İçin Ücret Ödenmesi Halinde Prim Ödeme Gün Sayısının Hesaplanması

…… ‘’Dolayısıyla prime tabi tutulan bu ödemelerin ,sigorta primine esas günlük kazanç alt sınırının altında kalması halinde Kanunun 82 nci maddesi gereğince prime esas günlük kazanca tamamlanarak, iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi de dahil olmak üzere prime tabi tutulması ve bu primlerin ilişkin olduğu sürelerin aylık prim ve hizmet belgesinde prim ödeme gün sayısına ilave edilmesi gerekmektedir.’’İbareleri yer almaktadır.

3-4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu Açısından

KISA ÇALIŞMA VE KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ HAKKINDA YÖNETMELİK

MADDE 7

‘’(6) Zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma yapılması halinde, ödemeler 4857 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin (III) numaralı bendinde ve 40 ıncı maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar’’ düzenlemesi bulunmaktadır.

Ayrıca işverenlerce İş Kurumuna verilen KISA ÇALIŞMA TALEP FORMU’ nun 7. Maddesine bakıldığında ‘’ Zorlayıcı sebep gerekçesiyle kısa çalışma uygulamalarında Kurum tarafından yapılacak ödemelerin 4857 sayılı İş Kanununun 24 üncü maddesinin (III) numaralı bendinde ve 40 ıncı maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlayacağını, bu döneme ilişkin ücretin işverene ait olduğunu’’ ibaresi vardır.

İŞ Kurumunca Kısa Çalışma Ödeneği Onaylanan Firmaya Gönderdiği Yazılarda

8. Zorlayıcı sebep gerekçeli kısa çalışma uygulamalarında İŞKUR tarafından yapılacak ödemeler 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 24 üncü maddesinin (III) numaralı bendinde ve 40 ıncı maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar ve bu döneme ilişkin ücret ve primler işverene aittir.

B-ÖRNEKLER

Örn 1: A firmasın aldığı kararla, zorunlu nedenlerle kısa çalışma ödeneğine başvurmuş ve onaylandığını düşünürsek. Asgari ücretle çalışmakta olan Ahmet Mart ayında 15 gün çalışmıştır. Firma 16 Mart itibariyle ödenek için başvuruda bulunmuştur. Bordrolama işlemi yapılırken Ahmet’in çalıştığı 15 günlük ücretinin karşılığı olarak brüt 98.1(asgari ücretin bir günlüğü)X 15 gün: 1.471,5 TL brüt ücret sigortaya tahakkuk edilmelidir. Başvuru tarihinden sonra ki bir haftalık süre için ödenecek olan yarım ücret brüt 343,35 TL( 245,46 TL net) tutarındadır. Bu tutarın sigorta primine esas kazancı brüt 49,05 TL olmaktadır. Ancak asgari ücretin sigorta primine esas kazancı günlük brüt 98,1 TL olduğundan bu tutar günlük sigorta gösterilmesi gereken kazançtan düşük kalmaktadır. Asgari ücretin altında kalan SPEK tutarları kabul edilmediğinden kısa çalışmanın başladığı ilk yedi gün için SGK primi olarak brüt 686.7 TL olmak üzere 2.158 TL olarak işveren tarafından sigorta tahakkuku yapılacaktır. Geriye kalan 9 gün ise eksik günden ‘’ 18- Kısa Çalışma Ödeneği’ seçilerek girilmelidir.

Örn 2: B firmasın aldığı kararla, zorunlu nedenlerle kısa çalışma ödeneğine başvurmuştur.Brüt 6.000 TL ile çalışan Ayşe 15 Mart tarihine kadar çalışmıştır. Firma 16 Mart itibariyle ödenek için başvuruda bulunmuştur. Bordrolama işlemi yapılırken Ayşe’nin çalıştığı 15 günlük ücretinin karşılığı olarak brüt 200 TL X 15 gün: 3.000 TL brüt ücret sigortaya tahakkuk edilmelidir. Başvuru tarihinden sonra ki bir haftalık süre için ödenecek olan yarım ücret brüt 700 TL( net 500,4 TL) tutarındadır. Bu tutarın sigorta primine esas kazancı brüt 200 TL olmaktadır. Bu tutar asgari ücretin sigorta primine esas kazancı olan brüt 98,1 TL’nin üstünde olduğundan işveren bu süreler için ekstradan bir sigorta primi ödemeyecektir. Bu kişiye ilişkin 22 gün sigorta gün sayısı ve 3.700 TL SPEK tahakkuku olacaktır. Geriye kalan 9 gün ise eksik günden ‘’ 18- Kısa Çalışma Ödeneği’ seçilerek girilmelidir.

Örn 3: C firmasın aldığı kararla, zorunlu nedenlerle kısa çalışma ödeneğine başvurmuştur. Kısa Çalışma Ödeneği başlangıcı olarak 1 Nisan tarihi belirtilmiştir. 4857’nin 40. Maddesi uyarınca çalışanlar 8 Nisan tarihinden itibaren ödeneği almaya başlayacaklardır.Asgari ücretle çalışmakta olan Mehmet’e bu bir hafta için maaş ödemesi olarak brüt 343,35 TL(net 245,46 TL ) ödeme yapılacaktır. Ancak günlük SPEK tutarı asgari ücretin sigorta primine esas kazancı olan günlük brüt 98,1 TL olduğundan, bu tutar düşük kalmaktadır. Asgari ücretin altında kalan SPEK tutarları kabul edilmediğinden kısa çalışmanın başladığı ilk yedi gün için SGK primi olarak 686.7 TL olmak üzere işveren tarafından sigorta tahakkuku yapılacaktır. Geriye kalan 23 gün ise eksik günden ‘’ 18- Kısa Çalışma Ödeneği’ seçilerek girilmelidir.

C -SONUÇ ve ÖNERİLER

Yukarıda belirtilen ilgili mevzuat ve kurum uygulamaları dikkate alındığında ilk haftanın SGK tahakkuka esas kazanç ve prim gün sayısı olarak:

1-Günlük yarım ücretleri asgari ücretin bir günlük(brüt 98.1 TL) tutarının üzerinde olanlarda sorun yok ilk hafta 7 güne isabet eden yarım ücret tutarı kadar tahakkuk ve sigortalı gün sayısı eklenecek. (Örn 2 ‘de ki gibi)

2-Günlük yarım ücretleri asgari ücretin bir günlük(brüt 98.1 TL) tutarının altında kalanlarda SPEK tutarını 98.1 TL olmak üzere 7 gün için 686.7 TL tutar ile bu 7 gün sigortalı gün sayısı olarak eklenmeli.

3-4857 Sayılı İş Kanununun 40. Maddesi dikkate alınarak Asgari ücret alan bir kişi bir haftalık yarım ücrete isabet eden tutar kadar net ücret verilebilir. Dilenirse bu tutar tam olarak işçiye verilebilir ( İşçi lehine bir uygulama ilkesi gereği) .

4 Sigortalı gün sayısının gösterilmemesi ve eksik kazanç bildirimi durumunda SGK açısından ileride teşvikler de dikkate alındığında ciddi bir yaptırımla karşılaşılabilinir.

5- Mevcut SGK düzenlemeleri açısından yukarıda belirttiğimiz krallar geçerli ancak bu olaya özgü SGK’nin ayrıksı bir genelge çıkarması durumu netleştirecektir.

6-Verilen örneklerde ayın bütün günleri çalışmıyormuş gibi değerlendirilmiş ancak işletmelerimizin bir çoğundan hafta 22.5-30-15 saat çalışılmayacak halleri de dikkate alındığın da 7 günlük ücretin tamamımın ödenmesi bu karmaşayı ve muhasebe işlemlerini kolaylaştırma adına faydalı olacaktır.

İşverenlerin Kısa Çalışma Başvurusunda En Sık Yaptığı 25 Hata'ya Buradan Ulaşabilirsiniz

Kısa Çalışma Ödeneği (KÇÖ) başvurusu kabul edilen şirketler için yol haritası!

Ücretsiz izin maaşı kılavuzu: Kimler, nasıl başvuracak?

Sokağa Çıkamadıkları için İşe Gidemeyenlere Ücret Ödenir mi?